Karpuz ve Bilinmeyen Özellikleri

  • Editör: mesude - Pazartesi, Ağustos, 2021

Karpuz ve Bilinmeyen Özellikleri

KARPUZ
TANIM VE BESİN İÇERİĞİ:
Ülkemizde yaz aylarının vazgeçilmez meyvesi olan karpuz, özellikle peynir ile tüketme alışkanlığıyla birlikte öğünlerimizde oldukça tatlı bir kurtarıcı olabilmektedir. Kabakgiller familyasında yer alır. Sert kabuğa, bol çekirdeğe sahip olan ve çiçekleri sarı açan bir tür meyvedir. Karpuz oldukça lezzetli olmasının yanında besin değeri de yüksek bir meyvedir ve yüksek orandaki su içeriği birim hacme düşen enerji miktarını azaltmaktadır. 100 gram karpuzun yaklaşık olarak 30 kilokalori enerji sağladığı bilinmektedir. Yine 100 gram karpuz yaklaşık olarak 8 gram karbonhidrat, 0.6 gram protein, 0.2 gram yağ içerir. Bunun yanında lif, A, B, C vitaminleri ile çeşitli mineral maddeleri de içermektedir. Ayrıca fitokimyasal ve likopen bakımından da iyi bir kaynaktır. Bunun yanı sıra üre döngüsü için gerekli olan ve vücutta arginin aminoasidine dönüşen sitrulin de karpuzda yüksek miktarda bulunmaktadır.

FAYDA-ZARAR:
Peki yenmesi bu kadar keyifli olup içeriği de zengin olan karpuz meyvesinin bizde yarattığı etkiler nasıldır? Öncelikle %92 gibi önemli bir oranda su içermesi ile su ihtiyacımızın giderilmesine katkıda bulunur. Ve bilinmelidir ki yüksek su içeriğine sahip besinler lif kombinasyonuyla birlikte tokluk hissine yardımcı olabilmektedirler.
100 gram karpuzun içerdiği C vitamini günlük ihtiyacımızın yaklaşık %16’sını karşılarken; A vitamini %11’ini, B vitaminleri (B1, B5) %2’sini, Potasyum minerali %3’ünü, Magnezyum minerali %2,50’sini karşılamaktadır. Aynı zamanda Cucurbitacin E içerir. Bu madde antioksidan ve iltihap karşıtı etkileri olan bir bitki bileşiğidir.
İçeriğinde bulunan cucurbitacin E ve likopen gibi bileşiklerin kanseri önlemeye yardımcı olabileceği yapılan çalışmalarla görülmüştür. Örneğin yapılan bir çalışmada likopenin hücre bölünmesinde yer alan bir protein olan insülin benzeri büyüme faktörünü (IGF) düşürdüğü sebebiyle kanser riskini azalttığı sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte cucurbitacin E maddesinin tümör büyümesini önlemedeki etkileri araştırmalara konu olmuştur.
Karpuzun faydaları arasında kalp sağlığını iyileştirici olduğunu da söyleyebiliriz çünkü yapılan çalışmalarda görülmüştür ki likopen arter duvarının sertliğini ve kalınlığını azaltabilirken, sitrülin nitrit oksit seviyesini artırarak kan damarlarımızı genişletmiş ve kan basıncında düşme sağlayabilmiştir.
İçeriğindeki bileşenler sayesinde güçlü bir antioksidan etki oluşturabilme özelliğiyle, detoks diyeti etkisi yaratarak vücuttaki zararlı maddelerin dışarı atılmasına yardımcı olur. Karpuz, vücuda içeriden sağladığı yararların dışında, cilt sağlığı için de oldukça faydalıdır. Sulu bir meyve olmasından dolayı, cildin daha nemli ve parlak olmasına yarar sağlayabilir.
Lezzeti kadar içeriği de güzel olan bu besinin faydaları herkes için sabit midir veya sınırsız tüketebilir miyiz? Tabii ki hayır… Örneğin gebelikte aşırı tüketimi gebelik diyabetine sebebiyet verebilir. Yine aşırı tüketimde faydalarında bahsettiğimiz sitrülin maddesinin kan basıncını düşürebilme etkisi ile tansiyon düşüklüğü sıkıntısı çekenler problem yaşayabilir. Gaz yapan bir meyvedir ve yine aşırı tüketimi ishale sebep olabilir. Su içeriği yüksek olan bir besin olduğu için de sıvı kısıtlaması olan böbrek hastaları dikkatli olmalıdır. Bu gibi problemler yaşamayı elbette ki istemeyiz bu yüzden porsiyonlarımıza dikkat ederek ihtiyaç kadar tüketmek her zaman için faydalı olacaktır.

KARPUZUN ŞEKER HASTALARINA ETKİSİ:
Karpuzu herkes tüketebildiği gibi şeker hastaları da tabii ki tüketebilir fakat önemli olan porsiyon kontrolüdür. Çünkü meyve şekeri kan şekerini yükseltir. Porsiyonumuz ne kadar büyük veya fazla olursa kan şekerimiz de o oranda yükselir. Bu da istemeyeceğimiz sonuçlar doğurabilir. Eğer öğünlerimizde karpuza yer vereceksek 1 porsiyondan fazla tüketilmemesi önerilir.
Aynı zamanda Karpuz glisemik indeksi (Glisemik indeks, Karbonhidratların kandaki glukoz düzeylerine olan etkisini ölçme sistemidir) yüksek bir besindir. Tüketeceğimiz zaman yanında glisemik indeksi düşük besinleri de tercih edersek kan şekerindeki potansiyel artışın mümkün olduğunca önüne geçebiliriz.

ÇEKİRDEK:
Karpuzu tüketirken ayıkladığımız çekirdeklerin sağladığı faydaları biliyor muyuz? Karpuzun kendisi kadar çekirdeğinin de faydalarını görünce eminim ki tüketmek isteyeceksiniz… Yakın zamana kadar karpuzun tüketilmeyen tek ögesi çekirdeğiydi. Fakat günümüzde karpuz çekirdeği çeşitli kullanımlarla hayatımıza girmiştir.
Özellikle kurutulmuş karpuz çekirdeğinin önemli miktarda yağ ve protein içerdiği görülmüştür. Karpuz çekirdeği yağı araştırmalara konu olmuştur. Çeşitli yollarla elde edilebilen bu yağ açık sarı renktedir ve esansiyel yağ asitleri tarafından kullanılabilir bir kaynak teşkil etmektedir. Ayrıca karpuz çekirdekleri önemli ölçüde lif sağlar. Eğer ki karpuz çekirdeği tüketirken yeterli miktarda sıvıyı veya suyu vücudumuza alabilirsek liflerin çözünmesini sağlayarak sindirime katkıda bulunmuş oluruz. Bunun aksi olursa kabızlık problemi ile karşı karşıya kalınabilir.
Sadece 28 gram karpuz çekirdeği günlük çinko ihtiyacımızın %26’sını karşılayabilmektedir. Klinik deneylerde çinkonun siğiller, sedef hastalığı ve pigment bozukluklarına karşı etkili olduğu ispatlanmıştır.
Tüm bu faydaları göz önünde bulundurduğumuzda karpuzun en az kendisi kadar lezzetli ve faydalı olan çekirdeğini günlük atıştırmalıklarımıza çekinmeden ekleyebiliriz.

Stajyer Diyetisyen Ece Çit